” Kính trên và nhường dưới
Không thượng đội hạ đạp, không luồn cuối ” – Nah
Trong Kinh Thánh, có một câu chuyện đã đi vào ký ức nhân loại: trận chiến giữa David và Goliath. Goliath – gã khổng lồ khét tiếng, vũ khí sáng loáng, giáp trụ nặng nề, thân hình to lớn đến mức chỉ cần bước ra cũng đủ làm cả đoàn quân Israel khiếp sợ. Còn David – chỉ là một cậu bé chăn cừu gầy gò, tay không kiếm, chỉ có một chiếc ná thô sơ và vài viên đá nhặt ven đường.
Điều làm câu chuyện ấy trở thành bất tử không phải chỉ vì cú ném chính xác đã hạ gục gã khổng lồ, mà vì lựa chọn ngay từ đầu của David. Cậu đã dám bước ra, dám ngẩng cao đầu để đối mặt với kẻ mạnh nhất, đáng sợ nhất. Nếu thay Goliath bằng một tên lính quèn khác, câu chuyện hẳn đã chẳng còn được nhắc đến suốt hàng nghìn năm. Chính vì chọn đối thủ vượt trội gấp bội lần, chính vì bước vào cuộc chiến tưởng như chắc chắn thất bại, David mới biến chiến thắng của mình thành bản anh hùng ca bất diệt.
Tôi nhớ có lần, một người anh bụi đời từng dạy tôi: “Nếu thấy thằng lớn đánh thằng bé, chưa cần biết đúng sai, cứ lao vào đánh thằng lớn trước.” Lời ấy nghe ngang tàng, thô ráp, nhưng càng sống lâu tôi càng thấy nó thấm. Bởi ẩn sau cái giọng giang hồ ấy là một tinh thần trượng nghĩa: thà đối đầu với kẻ mạnh để bảo vệ kẻ yếu, còn hơn làm ngơ hoặc hùa theo cái ác. Với gã bụi đời, lòng tự trọng quan trọng hơn lợi thế; công bằng quan trọng hơn sự an toàn.
Trong cuộc sống, mâu thuẫn là điều khó tránh. Có lúc ta buộc phải “va chạm” để bảo vệ quan điểm, danh dự, hay những giá trị mình tin theo. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ: ta chọn đối đầu với ai? Một kẻ mạnh ngang tầm, hay một người yếu thế hơn mình?
Thực tế, không ít người lại thích bắt nạt kẻ yếu. Bởi đơn giản, họ thấy dễ dàng áp đặt, dễ dàng giành phần thắng. Họ nạt nộ một nhân viên cấp dưới, hạch sách một người bán hàng nhỏ lẻ, hay lớn giọng với kẻ không đủ sức chống trả.
Thắng lợi kiểu ấy, nếu gọi là “vinh quang”, thì cũng chỉ là vinh quang rỗng tuếch. Bởi trong thâm tâm, người ta biết mình đâu có thật sự mạnh mẽ, chỉ là đang mượn sức mạnh để đè ép cái yếu thế hơn mà thôi.
Không gì hèn hạ hơn hình ảnh một kẻ chà đạp, lên giọng với người yếu thế nhưng lại luồn cúi, o bế, khúm núm trước kẻ mạnh hơn mình. Đó không phải là sức mạnh, mà là sự nhục nhã.
Tôi từng thấy một thằng bắt nạt, nạt nộ một người gầy gò, nhỏ con hơn nó, và khi thằng đó gặp một gã đô con sáu múi, nó run như cầy sấy
Ngược lại, người bản lĩnh thật sự luôn chọn đối đầu với kẻ ngang cơ, thậm chí mạnh hơn mình. Vì sao? Bởi ở đó mới có sự công bằng, ở đó mới có thử thách để rèn giũa bản thân. Giống như trong võ thuật, nếu chỉ mãi đánh với đối thủ yếu hơn, ta sẽ chẳng bao giờ nâng được trình độ. Phải có một “Goliath” trong đời, ta mới buộc phải dốc hết sức, và nếu có thua cũng là một thất bại đáng giá.
Hơn nữa, chọn “đánh” với kẻ ngang cơ cũng là cách giữ cho lòng mình trong sáng. Ta không mang mặc cảm tội lỗi vì đã đạp lên người yếu. Ta không biến mình thành kẻ cậy quyền, cậy thế. Ta đi đường đường chính chính, thắng cũng xứng đáng, mà thua cũng đáng nể.
Khi đấu với kẻ hơn mình, ta thường có 2 kết cục: 1 là thắng và lấy số luôn, danh tiếng và có thể tiền bạc sẽ tăng theo, 2 là thua mà thua thì chung. Cả 2 trường hợp đều sòng phẳng và trượng nghĩa.
Trong đời sống thường nhật, giao tranh không chỉ là đòn roi hay lời qua tiếng lại. Nó có thể là tranh luận trong công việc, là cuộc ganh đua trên thương trường, hay đơn giản là sự khác biệt trong quan điểm sống. Nhưng dù trong tình huống nào, nguyên tắc vẫn vậy: hãy chọn đối đầu với những người đủ tầm để ta tôn trọng họ và tôn trọng chính mình.
Thật ra, đôi khi không cần phải “đánh” mới chứng tỏ được sức mạnh. Một người bản lĩnh là người biết khi nào nên đối đầu, khi nào nên bao dung. Nhưng nếu đã phải bước vào một cuộc tranh đấu, xin hãy nhớ: chọn ngang cơ hoặc hơn mình, đừng hạ thấp mình bằng cách đi bắt nạt kẻ yếu.
Bởi cuối cùng, giá trị của một con người không nằm ở số lần thắng, mà ở cách họ đã thắng như thế nào.
Ngẩng đầu mà đấu với kẻ mạnh, cúi xuống mà chở che kẻ yếu